Οι ιπποπόταμοι είναι ζώα κοινωνικά που ζουν σε αγέλες με πληθυσμό έως και 40 ζώα. Η διάρκεια ζωής τους είναι 40-50 έτη. Τα θηλυκά φτάνουν στη σεξουαλική ωρίμανση στα 5 με 6 χρόνια τους και έχουν κύηση διάρκειας 8 μηνών.

Έχουν μήκος 3,5 μέτρα και 1,5 μέτρα ύψος στο ακρώμιο, και θεωρούνται, μαζί με το λευκό ρινόκερο τα μεγαλύτερα στεριανά ζώα μετά τον ελέφαντα (οι γνώμες των ειδικών διίστανται ως προς το ποιο από τα δύο είναι μεγαλύτερο).

Τα θηλυκά, που δεν ξεπερνούν τον 1,5 τόνο σε βάρος, είναι μικρότερα από τα αρσενικά.

Τα μάτια, τα αυτιά και τα ρουθούνια του ιπποπόταμου είναι τοποθετημένα ψηλά στο κρανίο του. Αυτό του επιτρέπει να περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας μισοβυθισμένος στα νερά τροπικών ποταμών, αποφεύγοντας τη ζέστη και τα ηλιακά εγκαύματα.

Όταν βρίσκονται σε βαθιά νερά, προωθούνται πηδώντας στον βυθό. Οι μικρότεροι ιπποπόταμοι επιπλέουν και κινούνται συνήθως κολυμπώντας και κλωτσώντας με τα πισινά τους πόδια. Τα μωρά ιπποπόταμοι γεννιούνται κάτω από το νερό, με βάρος από 25 έως 45 κιλά, και πρέπει να κολυμπήσουν στην επιφάνεια για να πάρουν την πρώτη αναπνοή τους. Όταν το νερό είναι πολύ βαθύ γι' αυτά, κάθονται στην πλάτη της μητέρας τους, και για να θηλάσουν κολυμπούν κάτω από το νερό. 

Ο ιπποπόταμος δεν κυνηγά ανθρώπους, αλλά υπερασπίζεται με σθένος την περιοχή του από αυτούς.